Genç Werther'in Acıları

Yayına Hazırlayandan Okura: 1. Bölüm

Dostumuzun bu son garip günlerinden kendi el yazısıyla çokça belgenin kalmasını, böylece arta kalan mektuplarının akışını kendi anlatımımla kesmek zorunda kalmamayı, ne kadar arzu ederdim.

Onun hikâyesini iyi bildiklerini düşündüğüm kişilerin ağzından eksiksiz bilgiler toplamayı, kendime vazife edindim; bu hikâye basit ve birkaç ayrıntı dışında anlatılanların hepsi birbiriyle uyuşuyor; yalnızca sözü geçen kişilerin huyları üzerine görüş ve yorumlar değişiyor.

Yaşama veda edenlerin artlarında bıraktıkları mektupları araya koyup, bulunan en ufak kâğıtçığı bile önemsiz görmeden, tekrar tekrar çaba harcayarak elde ettiklerimizi titizlikle anlatmaktan başka ne yapabiliriz; hele sıradan olmayan insanların bir tek hareketlerinin en öz, en gerçek güdüsünü bile saptamanın öylesine zor olduğu düşünülürse.

Sıkkınlık ve hevessizlik Werther'in ruhunda gittikçe daha derinden kök salmış, gittikçe daha sıkı sarmalamış ve biraz biraz onun bütün varlığını kavramıştı. Zihin huzuru tamamen tahrip olmuş, doğasının bütün güç kaynaklarını birbirine karıştıran bir humma ve şiddet, en ters sonuçları doğurdu, sonunda ona sadece bütün kötülüklere karşı o zamana kadar sürdürdüğü mücadeleden daha korkulu olarak çıktığı bir bitkinlik kaldı. Kalbinin korkusu, zihninin diğer güçlerini, canlılığını, keskin zekâsını yeyip bitirdi, üzgün bir ahbap, git gide daha mutsuz, mutsuz oldukça da daha insafsız oldu. En azından Albert'in arkadaşları böyle diyorlar; sakin, temiz bir adam olan Werther'in, uzun zamandır arzu ettiği mutluluğa artık kavuşunca, bu mutluluğu gelecekte de elinde tutmak için nasıl davranacağını bilemeyip, her geçen gün bütün takatını tükettiğini, akşam da acı çekip sıkıldığını ileri sürüyorlar. Albert, diyorlar, böylesine kısa bir zamanda değişmemişti, o hâlâ, Werther'in başından beri bildiği, pek çok takdir edip saydığı aynı kişiydi. Lotte'yi her şeyin üstünde çok seviyordu, onunla gurur duyuyor ve onun herkes tarafından en mükemmel varlık olarak kabul görmesini arzu ediyordu. Öyleyse, bu enfes varlığı o anda en masumane şekilde bile olsa kimseyle paylaşmaya razı olmadığı için, kuşkunun her türlü görünümünü defetmek istemesini ayıplayabilir miyiz? Werther orada olduğu zaman, Albert'in, karısının odasını terk ettiğini, sık sık itiraf ediyorlar, ancak bunu arkadaşına duyduğu kin ve öfke yüzünden değil de, kendisi varken onun sıkıldığını hissettiği için yapıyormuş.

Lotte'nin babası, kendisini eve kapayan bir rahatsızlığa yakalanmıştı; arabasını kızına gönderiyor, Lotte de ona gidiyordu. Güzel bir kış günüydü, ilk kar fazlaca yağmış, bütün çevreyi kaplamıştı.

Albert almaya gitmeyecek olursa, Lotte'yi getirmek üzere, Werther ertesi sabah ardından gitti. Açık hava kapalı gönlüne fazla bir etki yapmadı, ruhunda bunaltıcı bir baskı vardı, içine üzüntülü resimler çöreklenmişti ve gönlü bir acı düşünceden öbürüne geçmek dışında bir hareket bilmiyordu.

Kendisi ebedi bir huzursuzluk içinde yaşadığı gibi, başkalarının hali de ona hep daha endişe verici, daha karışık görünüyordu, Albert ile karısının arasındaki güzel ilişkiyi bozduğunu sanıyor, kendi kendine serzenişte bulunuyor, ama kocaya karşı gizli bir hiddet de buna karışıyordu.

Yolda da düşünceleri bu konuya geldi. Evet, evet, dedi kendi kendine gizli bir diş gıcırdatmasıyla: içten, samimi, incelikli, her şeyi paylaşan bir ilişki, sakin, sürekli sadakat bu! Doymuşluk bu, vurdumduymazlık! Her türlü sefil iş onu, kıymetli, nefis karısından daha çok çekmiyor mu? Talihinin değerini biliyor mu? Ona hak ettiği saygıyı gösterebiliyor mu? Ona sahip, tamam ona sahip - Biliyorum, ama başka bir şey daha biliyorum, bu düşünceye alıştım sanıyorum, bu düşünce beni daha çıldırtacak, beni öldürecek - Ve bana olan arkadaşlığı buna dayandı mı? Lotte'ye olan bağlılığımı kendi haklarına tecavüz olarak görmüyor mu, ona olan ilgimi sessiz bir sitem olarak görmüyor mu? Biliyorum, bunu hissediyorum, beni gönülsüz görüyor, benim uzak olmamı diliyor, mevcudiyetim onun için eziyet.