Phân tích đoạn trích Trao Duyên trong tác phẩm Truyện Kiều ♫♪

    Nhan đề đoạn trích là "Trao Duyên" nhưng trớ trêu thay đây không phải là cảnh trao duyên thơ mộng của những đôi nam nữ mà ta thường gặp trong ca dao xưa. Có đọc mới hiểu được, "Trao duyên", ở đây là gửi duyên, gửi tình của mình cho người khác, nhờ người khác chắp nối mối tình dang dở của mình. Thúy Kiều trước phút dấn thân vào quãng đời lưu lạc, bán mình cứu cha, nghĩ mình không giữ trọn lời đính ước với người yêu, đã nhờ cậy em là Thúy Vân thay mình gắn bó với chàng Kim. Đoạn thơ không chỉ có chuyện trao duyên mà còn chất chứa bao tâm tư trĩu nặng của Thúy Kiều. "Thúy Vân chợt tỉnh giấc xuân" thì thấy chị mình đang thổn thức giữa đêm khuya. Vân ghé đến ân cần hỏi han. Thúy Kiều khó nói, nhưng "để lòng thị phụ tấm lòng với ai". Thương cha, nàng bán mình, thương người tình, nàng đành cậy em:

    "Cậy em, em có chịu lời,
 Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa.
     Giữa đường đứt gánh tương tư,
 Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em"

       Trong dãy từ diễn tả khái niệm nhờ, Nguyễn Du đã chọn từ "cậy", tuyệt vời chính xác và giàu sắc thái biểu cảm. Từ "cậy" hàm chứa niềm tin mà người được nhờ không thể khoái thác được. Lại thêm một cử chỉ thiêng liêng là "lạy". Thái độ của Kiều lúc này rất khẩn trương và tha thiết. Thuở đời chị lại lạy sống em bao giờ! Kiều đã quyết nhún mình trước em gái cho thấy mối tình với chàng Kim sâu nặng biết chừng nào, thiêng liêng biết chừng nào! Mọi chuyện xảy ra quá bất ngờ, tạo nên một bầu không khí nghiêm trọng khiến Vân bối rối, rơi vào tình thế "đã rồi", không thể chối từ. Lúc này đây, nàng Kiều đã biết thông cảm với tâm trạng khó xử lẫn sự thiệt thòi của em gái, nên đã dùng từ ngữ tế nhị, khéo léo, tác động vào nhận thức của Thúy Vân. Trong nước mắt, giữa đêm khuya, Thúy Kiều đã tin cậy và chân thành kể lể sự tình cho cô em nghe:

    "Kể từ khi gặp chàng Kim,
 Khi ngày quạt ước, khi đêm chén thề.
     Sự đâu sóng gió bất kì,
 Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai."

      Thúy Kiều đã kể nhanh những sự kiện mà Thúy Vân cũng đã chứng kiến: Lần đầu gặp chàng Kim trong buổi chiều thanh minh, những lời kể nguyền hẹn ước với Kim Trọng, chuyện sóng gió của gia đình. Nhưng có một chi tiết mà Thúy Vân không bao giờ biết được: "Hiếu tình khôn dễ hai bề vẹn hai". Qua lời Thúy Kiều, Nguyễn Du đay nghiến cả một xã hội. Hiếu – tình là hai giá trị tinh thần không thể đặt lên bàn cân so sánh. Một xã hội bắt con người phải lựa chọn những giá trị không thể lựa chọn được thì xã hội đấy là một xã hội tàn bạo. Thúy Kiều đã cay đắng lựa chọn chữ "hiếu". Trái tim nàng đau như xé thành từng mảnh khi mối tình đầu tan vỡ. Vậy nên khi hy sinh chữ "tình", nàng dường như không còn tồn tại trên cõi đời. Mỗi lời của nàng không phải là nước mắt mà là máu đang rỉ ra trong lòng, đau khổ vì nghịch cảnh của gia đình và bản thân.

     "Ngày xuân em hãy còn dài,
 Xót tình máu mủ thay lời nước non.
      Chị dù thịt nát, xương mòn,
 Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây."

       Hai chị em đều "xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê" vậy mà nàng nghĩ "ngày xuân em hãy còn dài"- đau đớn biết chừng nào! Kiều nghĩ rằng Vân còn trẻ, tương lai còn dài, cơ hội để đón nhận tình yêu và hạnh phúc còn nhiều. Nhưng bản thân mình, có lẽ, nàng đã hết hy vọng xa vời về tuổi thanh xuân thơ mộng ngày nào vì lúc này đây, nàng phải bán mình, trao duyên cho kẻ khác. Bên cạnh đó, Thúy Kiều đã rất thông minh và khéo léo khi thuyết phục em bằng tình nghĩa chị em máu mủ. Trong thâm tâm Kiều vẫn mong Vân với chàng Kim được hạnh phúc nên dù chết nàng cũng yên lòng. Kiều ghi tạc ân nghĩa của em gái vì đã giúp mình nối duyên cùng Kim Trọng. Lời lẽ thiêng liêng của nàng là vì lo cho Kim Trọng, mong sao cho chàng Kim có hạnh phúc trong tan vỡ. Trong đau khổ tuyệt vọng, Kiều còn biết lo cho hạnh phúc của người khác, quả là một cô gái thông minh sâu sắc, có đức hi sinh lớn lao nhưng cũng rất đáng thương. Biết em thuận lòng, Kiều liền trao những kỷ vật giữa nàng và chàng Kim: