Ako si Carlos Sapao. Labing siyam na taong gulang. May malubhang sakit ang aking ina. Wala kaming sapat na pera upang maipagot siya. Lasingero pa ang aking ama. Panganay ako sa limang magkakapatid. Kaya ako na ang tumatayung ikalawang ama sa kanila kahit buhay pa ang aming ama.
Hirap kami sapagkat walang trabaho ang aking ina at ama. Gustuhin ko mang magtrabaho sa Maynila ngunit hindi maaari. Sapagkat walang maiiwan sa aking apat na kapid at dahil din sa elementarya lamang ang natapos ko. Kaya sa bukid ang binagsakan ko.
Isang gabing walang ka laman laman ang aming mga sikmura. Dahil hindi ako naabutang ng bigay at gulay ng aming amo. Kaya itutulog na lang namin ito. Matutulog na sana kami ng biglang atakihin ng kanyang sakit ang aming ina. At dahil wala ang aming magaling na ama. Ang aking mga kaibihan na si Arnold at Bonnie ang aking tinawag upang makatulong sa akin sa pagdala sa aking ina sa ospital.
Naging problemado ako ng gabing iyon dahil ng wala akong perang pambayad sa pangpaospital ng aking ina. Hangang alukin ako nila Arnold at Bonnie na magnakaw sa lumang mansiyon ng mga Pilipi. Kinatatalutan ang lumang bahay na iyon dahil sa matagal na walang nakatira. Bukod dun doon nagpatayan ang mag-asawang Bensio at Sisa Pilipi. Bukod pa roon may mga kumakalat na balita sa aming lugar na doon naglalagi ang mga kaluluwa ng mga namatay na Pilipi at Gamore.
Malaki rin ang mga babayaran sa ospital dahil sa mga gamot at kwartong kinalalagyan ni inay. Dahil sa wala akong pweding pagkunan ng pera. Sumama ako kila Arnold. Nabangit din nilang maraming kayaman ang maroon at simula ng mamatay ang magasayaw walang nagtangkang pumasok upang kunin ang mga iyon.
Tinahak namin ang palayan si Ka Ising upang makarating sa lumang mansiyon. At nang marating namin ang lumang mansiyon. Di umanoy nakaramdam ako ng pagtaas ng mga balahibo sa aking buong katawan. Nasindak ako sa aking nasilayan. Nanglumo at gusto kung tumakbo palayo. Ngunit nanaig sa akin ang katagang "kahit ano basta para sa pamilya" na laging sinasambit ng aking ina at ama.
Pagpasok pa lamang namin ay pinalitaan na agad kami ng mga nilalang na kay hirap kilalanin. Hamog na malausok ang kapal. Sabayan mo pa ng pagalulung ng mga ligaw na aso. Napatigil kami ng magsara ng malakas ang pinto. Pakiramdam ko ay natigilan kaming tatlo. Sa isip ko ay nagsisisi na ako habang iniisip ang kalagayan ng aking inang nasa ospital at ang nga kapatid kung hindi pa kumakain. Wala pang kumikibo sa amin tatlo ng mga oras na iyon. Hanggang sa makarinig kami ng pagiyak ng bata. O maskilala dito sa amin na tyanak. Hindi kami magkamayaw at nagtakbuhan ng matulin.
Nang makalayo na kami sa nasabing mansiyon ay agad dumahan ang angming pagtakbo hanggang sa naging lakad na lang ito. Di namin lubos akalaing sa ganitong oras ay may natanaw kaming karwahi. Habang papalapit ang karwahi ay nagkakamukha ang kutsero.
"Magandang gabi sa inyo mga ijo" Bati ng kutsero sa amin. Agad naman kaming bumati pabalik bilang paggalang.
"Hindi nyo ba ako nakikilala" Tanong ng kutsero. Umiling kami sapagkat hindi namin kilala ang kanyang mukaha.
"Ako si Don Bensio Pilipi ang may ari ng lumang mansiyon" Hindi namin siya pinatapis ng oagsasalita at kumaripas kami ng takbo.
Hindi namin namalayan na ang daan palang aming tinahak ay pabalik ng lumang mansiyon. Nang wala na kaming matakbuhan. Papalapit na rin ang karwahi ng patay na si Don Bensio kaya naghawakhawak na lamang kami at ipinag pa sa Diyos na lamang ang aming mga buhay.
"Tila yata nagkita kayo ng multo at bakit tumakbo kayo" Natahimik kaming tatlo.
"Bensio!" Tinig sa loob ng karwahi.
"Marahil yata alam nila ang kwento natin sa bahay na iyan" Dumungaw ang matandang babae ngunit singganda pa siya ng kanyang kasuotan. Marahil siya si Sisa.
"Marahil nga mahal ko" tumatakbo sa aking utak kung ano ba talaga ang nangyayari.
Sandali pa'y may mga taong nagsilabasa sa malaking pintuan ng manaiyon.
"O dikayay nagtagumpay sila sa pananakot ng mga tao" Dagdag pa nito.
Ilang sandali pa at ipinaliwanag nila ang tunay na nagamap. Totoo silang mga buhay. At walang momo o multo sa lumang mansiyon. Ginawa nila ang planong ito dahil nag aagawan ang mga anak nila sa mga lupain. Kaya nagpanggap silang patay. At kumuha ng mga taohan upang manakot ng sa gayon ay magsitigil ang kanilang nga anak sa kag aagswan ng mga lupain.
Nabangit ko sa kanila ang aming kalagayan kaya naman. Kahit tinangka naming magnakaw sa kanila ay biniyayaan nila kami ng tig iisang plato ng ginto.
Gumaling ang aking ina. Bumalit sa oagtatrabaho ang aking ama. Nagaaral na lahat ng aking mga kapatid at hindi na kami nagugutom. Nag karoon din kami ng sariling inaani.
Kina Arnold at Bonnie naman. Ayy hindi ko na alam ang naganap sa kanilang buhay dahil umalis na sila ng aming bayan.
At dito nagtatapos ang kwentong Ang Lamang Mansiyon.
Muli ako si Carlos Sapao.
_______________________________________
