Bước đầu tiên : Xây dựng nhân vật.
Chủ yếu là xây dựng nhân vật cho thành công. Cốt truyện sẽ tự xảy ra sau khi xây dựng nhiều nhân vật với cá tính, mục đích mâu thuẫn với nhau.
Ta phải đặt mình vào vị trí của nhân vật, suy nghĩ thật kỹ về cuộc đời, kế hoạch cho tương lai trong tư cách của nhân vật thì nhân vật mới sâu sắc được. Nhân vật của ta phải mưu mô xảo quyệt, nhìn xa trông rộng, tính toán kế hoạch dự phòng cho 30-40 năm.
Bước thứ hai : Xây dựng hội thoại
Xây dựng các đoạn độc thoại và hội thoại. Xây dựng cảnh đối thoại, chạm trán giữa 2 nhân vật sao cho kịch tính, đầy chất thơ, rồi nghĩ ra tình huống cụ thể dẫn đến các cuộc đối thoại, chạm trán ấy sau. Làm cho nó phức tạp và tinh vi lên.
Bước thứ ba : Tạo điều kiện để nảy sinh cốt truyện
Khi ta đã có những nhân vật mà định mệnh của chúng là phải mâu thuẫn với nhau, thì ta sẽ có mâu thuẫn. Lúc này ta mới bắt đầu đi vào chi tiết, mô tả cụ thể bối cảnh, lịch sử, môi trường. Nó phải thể hiện trí tưởng tượng phong phú cũng như sự chú ý đến chi tiết một cách kinh người. Xong xuôi rồi ta chọn một điểm nào đó trong cuộc đời nhân vật để bắt đầu kể chuyện.
Trong chữ mâu thuẫn còn hàm ẩn chữ bế tắc. Nhân vật càng bế tắc thì tính huống truyện càng xuất sắc. Sự bế tắc khiến cho nhân vật sùng gan sùng phổi, bứt rứt tóc tai, tức trào máu họng.
Tình huống truyện cần có không khí. Không khí có tính sử thi hay tính hiện thực, tính thơ mộng hay tính bi tráng, tính lịch sử hay tính yêu kì quỉ quái, tính bi kịch hay hài kịch hay cả hai. Không khí càng đa dạng và mạnh mẽ càng tốt. Điều này phụ thuộc vào cảm nhận tinh tế của người viết.
Bước thứ bốn : Tạo cốt truyện
Sau khi xây dựng các sự kiện riêng lẻ có tính độc đáo thì chú ý kết nối, xâu chuỗi các sự kiện để có được bức tranh toàn diện. Nó phải hợp lý, thống nhất, và nói lên cái gì đó về cuộc đời. Cuộc đời thật đau đớn, thật oan nghiệt, trái ngang, đến nỗi nó làm trái tim của độc giả chết nghẹn. Ôi hãy tưởng tượng? Đấy chẳng phải là tiếng kêu mới đứt ruột của Tố Như đó sao?
