KULUKABILDO: CUENTOS CORTOS (Sugilanong Bisaya)

Mobalik aron Magsugod

Human sa kapin napulo'g duha ka tuig sa pagpanrabaho sa banyagang yuta, makatagamtam na gayud sa matam-is nga gakus ug panghigam, nagagikan ug mabatyagan lamang kung ikaw mahibalik sa Pilipinhong kayutaan, si Mando ug and iyang batang babaye nga si Yona kay karun adlawa ang takna sa ilang paghibalik sa Tabuelan, usa ka yano apan lakip sa mga nabu-buan sa langitnong gasa sa kinaiyahan. Sul-ob and bughaw nga maong ug T-shirt nga puti, gi-andam ug gi-bistihan ni Mando si Yona sa paborito niining saya nga pula ug barbie nga T-shirt. Anam-anam nilang gipanghipos ang ilang kanunay ug gamitonong mga butang, gi-sulod nga pinahiluna sa Maleta de karga nga itom dayung sirado niini ug gisigurong dili molapas ang gibug-aton niini sa requisitos nga gipahayag sa kompanya sa avion nga ilang pagasakyan pauli. Gi-andam usab niya ang mga documento official nga usisahon sa taga imigrasyon sa takna sa ilang pagbiya ug pag-abot sa mga nasud nga gilangkuban sa biyahe ni Mando ug Yona. Pagkahuman sa mga masusisahong proseso, ilaha nang gipanggawas ang nakada-iyang maleta ug bag nga nagkarga sa ilang mga butang. Nikuha si Mando sa iyahang selpon ug nagselfie silang duha sa katapusang higayon sa unit nga ilang gi-abangan dinhi sa Bukit Merah sa Singapore. Gikandaduhan ni Mando ang puerta ug gikuyogan sila panaog sa tag-iya sa maong trece-andanas nga abangan nga si Mr. Ching. Dako ang pasalamat ni Mr. Ching kang Mando kay sukad man gud nga nanrabaho si Mando sa Singapore niadtong tuig dos-mil otso hangtud nalang nga nahimugso si Yona ug hangtud karung tuiga, kini nga abangan ra gayud and gidayunan ni Mando.

'I wish you goodluck and be assured of my prayers as you restart your life in the Philippines together with your lovely daughter.' matod pa ni Mr. Ching nga naghatud kanila padulong sa elevator ug gitunol ni Mando ang leave sa ilang gi-abangan. Nisakay sila apan si  Mr. Ching nagpabilin sa maong andana kay aduna pasad siya pagabisitaon nga banay mga lima ka puerta sa tu-ong bahin gikan sa elevator. Pag-abot nila sa ubos, mihapit usa sila sa tindahan ni Brother Li aron sa pagpalit ug gasa para pud sa mga kaliwatan ni Mando sa Tabuelan ug aron usab makapanamilit sila sa ilahang gi-ilang suki ug higala. Nagpanghinam na si Yona nga maka-abot sa Sugbo. Lima pa ang panuigon ni Yona ug wala pa sad siya nakabisita sa Sugbo maong hilabihan nalang ang kalipay niining bata-a.

'Brother, five packs of spicy seaweeds and eight bars of dark chocolate.' matod pa ni Mando ngadto kang Brother Li nga usa ka Singaporean. Kining mga gipamalit ni Mando maoy mga paboritong gasa sa iyang mga pag-umankon ug ginikanan samot na ang matab-ang nga tsokolate kay may mga edad na man sila ug nanghimantay na sa mga pagkaong matam-is palikay sa sakit.

'Oh, you'll be going home in the Philippines? ' pangutana ni Brother Li samtang nagkuha sa estante sa mga gipangpiling gasa ni Mando.

'Yes brother,  after a decade and two, at last I can now spend more time with them there.' tubag ni Mando.

Nakuyawan si Brother Li kay nagpasabot niini nga ning undang si Mando sa trabaho sa Singapore ug mopauli na sa hangtud sa Pilipinas.

'That's true brother. Nothing can compare with that feeling living in your own country.' matod pa ni Brother Li.
Gikwenta ni Brother Li ang galastuan dayung tunul sa mga pinalit kang Mando ug iya kining gipakapinan.

'Additional two bars of choc'lates and a doll for Yona.'

'Oh, thank you brother. We'll just make updates via Messenger. God bless brother and farewell.' dayung tunol sa bayad.

Nagmalipayon ang manag-amahan sa pagbiya sa tindahan. Si Yona, wala'y pu-as sa pangtingsi tungod sa bag-ong munyeka nga gihatag ni Brother Li.

Nagpaabot na sila ug taxi ug nakapara gayud sila og pula nga taxi. Gipahiluna una nila ang ilang karga sa likurang bahin ug milarga na sila padulong sa Changi Airport.

'Papa.' nagparayeg si Yona sa iyang papa nga pagasudlayon ang iyang mga tag-as ug masinaw nga itom nga buhok kay mao man kini ang kanunay'ng buhaton sa iyang inahan kaniadto. Gihapyud ug gisudlay ni Mando ang mga buhok sa iyang anak hangut nga nakatulog kini sa iyang mga braso. sa niining paagi-ha, dili gayud kapugngan ang mga luha ni Mando sa pagtulo nga daw gahambin og bug-at nga problema ang gigikanan niini.

'Where are you from?' pangutana sa mangambyador sa taxi.

'I'm from the Philippines uncle but I worked for many years in SG.' tubag ni Mando nga nanrapo sa iyang mga luha pinaagi sa kahel nga labakara.

"So you're going home now. I once visited Philippines way back in 2002. My wife and I went to Cebu and that land was such a beauty, everything is complete in Cebu 'coz if you wanna go for nature adventure you can go south and if you wanna go for malls and jobs, go to the metropolis. Someday, me and my wife planned to visit again Cebu but go to its northern part especially in Bantayan and Malapascua. We also went to Mactan and its beaches were so good and visited Lapu-Lapu Shrine.' diskorso sa mangambyador sa sakyanan ng Makita mo gayud sa paagi sa iyang pagpaambit sa lugar nga iyang nabisita sa Sugbo nga lingaw ug nahigugma gayud siya sa gipasundayag sa maong dapit sa Pilipinas.

'Those might be tears of joy, hmm? You can now enjoy your life there.' dugang sa mangambyador.

'I'm from Cebu also uncle, from the northern part, in the town of Tabuelan. Truly, you'll enjoy your tour in Tabuelan due to its accessible springs and white-sand beach.' panghambog ni Mando.

Nangagho ang mangambyador ug mi-ingon, 'Philippines is truly a blessed land in Asia and maybe that was the reason why many tried to invade her in the past.'

Naputol ang ilang panag-istorya human nila mabatyagi nga haduol na diay sila sa tugpahanan.

'Yona, pagmata na kay hapit na kita maabot.' pulong nga gibutyag ni mando sa pagpukaw sa iyang anak. Nanghuyatid kini gamayng bata butang nga kargado gayud nga mahitabo samot na og makalitan ka og kamata gikan sa imong hilawom nga pagkatulog.

Naabot na gayud sila, nibayad sa bayronon sa taxi, mingkarga sa mga gamit og mipasulod na sa tugpahanan nga gi-ila isip pinakamaanindot nga tugpahanan sa Asia. mi-agi sila sa mga kinahanglan nga mga proseso sama sa 'pag-check-in' ug sa pagpaubos sa mga nagkadaiyang inspeksyon. Pagkahuman sa pag-agi sa mga proseso, nakasulod na gayud sila sa boarding terminal ug didto ilaha nasang gipahiluna ang ilang mga butang ug milinkod sa silya samtang nagpa-abot sa pag-abot sa avion nga ilang pagasakyan.

Sa wala ma-tagna nga higayon, nangutana si Yona sa iyang amahan mahitungod sa iyahang inahan. 'Pa, di na nato makita si Mama?' pangutana sa inosenteng bata.

nakuyawan ug naglibog si Mando sa kung unsang pa-agiha niya i-paambit ang kahimtang sa ilang banay.

'Nak, ato nalang i-ampo ang kaayuhan sa imong inahan ug unta magmalipayon siya karun.' explicar ni Mando.

'Mingawon man ko ni mama, pa.' istoria ni Yona dayung duko sa iyang ulo samtang nagpadayun sa paghapyud sa mga buhok sa munyekang hinatag ni Brother Li.

"Pero nak, mo-apas ra gayud na si mama puhon. Pramis.' saad ni Mando nga muna-munang pugong sa iyang mga luha.

Naabot ang ilang avion ug taud-taud nipahiluna na sila sa sulod niini.

Samtang nagpasundayag ang mga kawani sa avion sa mga importanteng pahimangno, ni-mensahe si Mando kang Mariz, ang inahan sa bata ug ang nag-inusara niyang gihigugma.

'Mariz, padulong na kami molarga pabalik sa Sugbo. Nangutana ang bata bahin nimo kaganiha ug di na ba daw ta magkita. Ningsaad lang ako nga mo-apas ra ka puhon. bisitaha ug suporta-i unya mi ha? bahalag lain nga lalaki ang mopakasal nimo, bisag nagplano na unta ta nga magpakasal sa Pilipinas karung buwana. Amping kanunay ug gimahal gayud ka namo ni Yona.'

Gihipus ni Mando ang iyang 'cellphone' ug gi-'airplane mode' kini ug mibiya ang avion padulong sa Sugbo.