Rozprawki i inne wypracowania

Wpływ uwarunkowań zewnętrznych na Zenona, Elżbietę i Justynę- "Granica"

Zofia Nałkowska napisała w "Granicy": "Jest się takim, jak myślą ludzie, nie jak myślimy o sobie my, jest się takim, jak miejsce, w którym się jest". Udowadnia to stwierdzenie przez całą lekturę. Jest to psychologiczna koncepcja determinizmu biologiczno-środowiskowego, która polega na twierdzeniu, że psychika jest traktowana jako funkcja fizjologiczna pozwalająca zaspokajać ludzkie potrzeby, zaś procesy psychiczne związane są ze środowiskiem, w którym egzystuje człowiek.

Autorka za pomocą Zenona, Elżbiety oraz Justyny pokazuje, jak ogromny wpływ mają rodzina, warunki materialne oraz wychowanie na późniejsze zachowanie człowieka. Ukazuje też determinację bohaterów w chęci oderwania się od władzy niezależnych czynników regulujących ich życie.

Zenon Ziembiewicz, główny bohater, już jako młody chłopak odjął próbę wyzwolenia się od dotychczasowej rzeczywistości. Rozpoczął on studia w Paryżu, nie chcąc pogodzić losów ojca jako leniwego zarządcy majątku ziemskiego. W młodości głosił też radykalne i postępowe idee o konieczności sprawiedliwości i równości w społeczeństwie. Bohater brzydził się poglądów ojca, który bez najmniejszego szacunku odnosił się do chłopów. Ziembiewicz z ogromną pogardą mówił o jego niemoralności w sprawie licznych romansów, które akceptowała matka Zenona. Swój cel życiowy określał w prosty sposób: żyć uczciwie, w sposób prawy i etyczny. Psychika Zenona i otaczająca go rzeczywistość nie pozwoliła zrealizować stawianych sobie marzeń. W jego przypadku mówimy o „schemacie boleborzańskim", czyli powielaniu błędów ojca. Już podczas studiów wdał się w romans z Adelą, której w ogóle nie kochał, natomiast podczas wakacji przed ostatnim rokiem studiów uwiódł Justynę. Zenon, jak jego ojciec, potrafił się ze swoich czynów sprytnie wytłumaczyć. Ciągle znajdował coraz to bardziej wymyślne usprawiedliwienia. Ziembiewicz nie zmienił się, decydując się na stały związek z Elżbietą, zakończony ostatecznie małżeństwem. Bohater nie bał się po raz kolejny wykorzystać Justyny, która zaszła z nim w ciążę, jednocześnie upokarzając Elżbietę. Zenon przeszedł nad tymi faktami do porządku dziennego, licząc na przebaczenie jak coś oczywistego. Był on także egoistą, który nie zastanawiał się, co przeżywały jego partnerki. Podobnie sprawa wyglądała w życiu zawodowym Zenona, który porzucił wspomniane wcześniej ideały o byciu niezależnym i sprawiedliwym. Zenon na skutek trudnej sytuacji materialnej, nie zawahał się przyjąć postawy konformisty i pisać artykuły sprzeczne z własnymi poglądami. Potem jako prezydent miasta tylko pozornie interesował się sprawami i problemami robotników, podobnie jak wcześniej jego ojciec.

Elżbieta Biecka, żona Zenona, porzucona została przez matkę, która nie interesowała się jej losem. Wychowywała ją ciotka Cecylia Kolichowska, z którą nie potrafiła porozumieć się w pełni. Elżbieta walczy z determinizmem chociażby wtedy, gdy wybacza Zenonowi romans z Justyną. Uważa, że w ten sposób uniknie losu porzuconej kobiety, jak miało to miejsce w przypadku jej matki. Późniejsze samobójstwo Zenona postawiło ją w roli ofiary sytuacji. Podjęte później decyzje, mimo wcześniejszej walki, mówią o sile determinizmu. Elżbieta, czując ponowne odtrącenie i odrzucenie przez osobę najbliższą, tak samo zachowuje się wobec własnego dziecka. Nawet miłość do swojego potomka jest słabsza od determinizmu, który kieruje Elżbietę w jej działaniach. Opiekę nad małym Walerianem objęła Joanna Ziembiewiczowa, natomiast jej synowa zniknęła bez śladu.

Justyna Bogutówna, kochanka Zenona, była córką ubogiej służki. Dzięki temu mogła po części wychowywać się w towarzystwie dzieci zamożnych. Próba wyrwania się spod władzy determinizmu, nastąpiła w chwili podjęcia romansu z Zenonem. Justyna chciała w ten sposób udowodnić, że warunki, w jakich przyszło się jej wychowywać, nie muszą mieć wpływu na znalezienie partnera. Późniejsze dzieje Justyny, między innymi kolejny romans z Ziembiewiczem, ciąża oraz nieumiejętność radzenia sobie z problemami, sprowadzają ją na ziemię. Zenon nie miał zamiaru przejmować się jej losem i dziecka, oferując aborcję. Justyna nie zdołała uwolnić się od czynników z góry warunkujących jej życie.

Uwarunkowania zewnętrzne, środowiskowe ukształtowały życie bohaterów. Paradoksalnie podejmowanie prób oderwania się od schematu, który zastał im przedstawiony, prowadzi do pogorszenia sytuacji. Były one głęboko zakorzenione w bohaterach.

-607 słów