Greek Mythology

Halfgoden en helden 7

(Aan de zijkant een schilderij van Luca Giordano: Aeneas overwint Turnus).

AENEAS
Aeneas was een Trojaanse held en zoon van Aphrodite. Aeneas wordt in de literatuur geïntroduceerd door Homerus (Ilias) als leider der Dardaniërs.

Aeneas in de Ilias
Volgens Homerus is Aeneas een Trojaanse held die, geholpen door Athena, het opneemt tegen Diomedes. Gewond door Diomedes, die een rots op hem gooide, wordt hij gered door Aphrodite waarna Apollo hem onder zijn hoede neemt. Diomedes valt Aeneas drie keer aan en wordt drie keer door de god verstoten. Aeneas wordt verzorgd en genezen in de citadel van Troje door Leto en Artemis. Apollon creëert een "Aeneas-spook" om Diomedes af te leiden.

Aeneas in de Aeneis
Aeneas' vader, Anchises, was van hetzelfde bloed als de koning van Troje, Priamus. De vrouw van Aeneas, Creüsa, was van hetzelfde bloed, alleen iets verdere familie. Als de Grieken middels het Paard van Troje binnenvallen in de stad, ligt Aeneas, net als alle andere Trojanen, nog te slapen, maar in een droom komt Hector tot hem en zegt hem dat hij moet vluchten met de zijnen om ergens anders een nieuw Troje op te bouwen. Hector zegt ook dat hij de Penaten (de huisgoden) van Troje in veiligheid moest brengen, hij had ze alvast meegebracht. Als Aeneas wakker wordt, staat Troje al in brand en liggen de huisgoden aan zijn voeten.
Hij had met de overige vluchtelingen afgesproken om te verzamelen bij een afgelegen tempel. Daar aangekomen merkt hij echter dat zijn vrouw niet meer achter hem aan loopt. Hij gaat terug, het brandende Troje in, maar als hij bij zijn huis aankomt, staat dit al in brand. Hij draait zich om en wil verder zoeken als hij plots de stem van zijn vrouw hoort en haar gestalte ziet: haar geest vertelt hem dat zij reeds in de onderwereld is afgedaald. Aeneas wil haar nog een laatste maal omarmen maar hij grijp in de lucht. Hij keert terug naar het verzamelpunt bij de tempel, waarna Aeneas en zijn gezellen hun lange reis aanvangen.

Terug bij de tempel blijkt de groep vluchtelingen aanzienlijk, en de ontheemde Trojanen, die inmiddels Aeneas tot hun leider hebben gekozen, beginnen aan hun reis over zee. Na een lange zwerftocht met verschillende landingen, waar het elke keer weer duidelijk wordt dat de goden hen daar niet willen hebben, worden ze uiteindelijk door een storm in Noord-Afrika geworpen.
De storm, door Juno veroorzaakt, breekt de vloot in tweeën, en de twee groepen komen afzonderlijk op het strand van Carthago aan. Aeneas, die met zeven schepen weet te landen, gaat op verkenning met zijn vriend Achates en komt Aphrodite, zijn moeder, tegen die hen vertelt over Dido en Carthago. Aeneas en Achates worden tijdelijk in een wolk van onzichtbaarheid gehuld door de godin en ze lopen naar Carthago. Daar ziet Aeneas de andere groep Trojanen, geleid door Illioneus, om hulp smeken bij de koningin van Carthago, Dido. Na een tijdje breekt de wolk van Aeneas en zijn metgezellen uiteen en verschijnt de groep van Aeneas voor Dido. Deze ontmoeting was het begin van een tijd van rust voor de Trojanen. Zij leefden geruime tijd bij Dido aan het hof.

Maar het lot had besloten om Aeneas' reis niet daar te laten eindigen en liet Aeneas via Hermes weten dat hij verder moest met zijn tocht, eerst naar Cumae om daar via een priesteres naar de Onderwereld af te dalen om zijn vader te spreken. Hiermee was Aeneas niet erg gelukkig, al had hij dit voorzien. In het geniep bereidde hij zich voor om te vertrekken. Dido kreeg echter lucht van de zaak en probeerde hem te overreden om te blijven. Ze wilde zelfs aan hem de macht overdragen. Doch Aeneas zwichtte niet; hij kon ook niet anders, want aan de wil van de goden moest gehoor worden gegeven. Zo vertrokken de Trojanen opnieuw. Aeneas keek nog eenmaal achterom en zag Dido op een heuvel staan. Ze vervloekte Aeneas: ze riep dat de stad die hij zou stichten altijd een vijand zou blijven van Carthago. Vervolgens doorboorde ze zichzelf met een zwaard.

Latium
Na een gunstig verlopen reis - Poseidon vond dat ze op zee genoeg tegenslagen hadden gehad - kwamen ze in Cumae aan. Aeneas bemachtigde een gouden twijgje en daalde samen met de priesteres af in Tartarus. Zijn vader bleek in een beter deel van de Onderwereld te verblijven. Anchises vertelde hem dat hij de toekomst al kende en hij wees zijn zoon de zielen die later zouden huizen in de lichamen van Julius Caesar, Augustus en vele andere toekomstige Romeinse gezagsdragers. Ook zei hij dat Aeneas nog een zware strijd wachtte in Latium, het land dat hem beloofd was.

Na het bezoek aan de Onderwereld reisden de Trojanen naar Latium. Hier heerste koning Latinus, die in vroeger tijden voorspellingen had gehoord over een vreemd volk dat eens zou komen en machtig zou worden. Dus besloot hij vriendelijk te blijven en bood hij slim zijn dochter Lavinia aan om mee te trouwen. Door haar moeder Amata was Lavinia al beloofd aan Turnus, het stamhoofd der Rutuli. Opgehitst door een van de furiën riep Turnus op tot een oorlog tegen de Trojanen. Aeneas had echter nog tijd genoeg om met zijn mannen een fort te bouwen en bondgenoten te vinden in de omgeving. Na een veldslag, gewonnen door de Trojanen, trok Turnus zich terug. Later doodde Turnus de jonge held Pallas, de zoon van koning Euander, een Latijnse koning die zelf te oud was om te vechten maar zijn zoon met Aeneas meezond.
Uiteindelijk confronteerde Aeneas Turnus. Aeneas wilde niet dat er vele onschuldigen zouden sterven en bood aan te duelleren met Turnus, zodat de oorlog beslist kon worden. Turnus ging daarmee akkoord, maar Iuno stuurde het plan in het honderd, en het kwam toch tot een veldslag. Toen de strijd al enige tijd duurde gaven Turnus en Aeneas het bevel dat hun mannen moesten ophouden met vechten, zodat ze konden duelleren. Aeneas, die ouder, sterker en meer ervaren was dan de jonge Turnus, won het duel. Het duel eindigde in een impasse: Turnus smeekte Aeneas om hem niet te doden, maar hij zag dat Turnus de riem van Pallas droeg (Pallas wasa Aeneas' beste vriend), en doodde hem in woede.