Her 100 kişiden bir ya da 2’sinde görülen bipolara genellikle 15-24 yaş aralığında rastlanıyor. Genellikle yaşam boyunca süren hastalık, dünya genelinde kadın ve erkeklerde benzer sıklıklarda görülüyor.
Bipolar bozukluk şeker hastalığı, hipertansiyon ve kalp hastalığı gibi tıbbi bir hastalıktır
Ortaya çıkış nedeni kesin olarak bilinmeyen bipolarda, beyin kimyasındaki ya da sinyal iletimindeki düzensizliğin önemli bir etmen olduğu düşünülüyor.
Hastalıkta genetik yatkınlık önemli bir risk faktörü olarak bilinse de akrabalarının hiçbirinde bipolar bozukluk olmayanlarda da yüzde 1 ila 2 oranında hastalık görülebiliyor. Anne-baba veya kardeş gibi birinci derece akrabalarında bipolar bozukluk olanlarda hastalığın görülme sıklığı ise yüzde 8’e kadar yükseliyor. Tek yumurta ikizlerinden birinde bipolar bozukluk varsa diğer ikizde hastalığın görülme olasılığı yüzde 45 ila 60’a kadar çıkıyor.
Bipolar bozukluk belirtileri “Mani” ve “Depresyon” olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır;
Mani: Bipolar bozukluğun mani fazı yüksek enerji seviyesi, yeni fikirler, coşkulu bir ruh durumu gibi özelliklerle kendisini gösterir. Mani nöbetleri yaşayan kişiler genellikle hızlı konuşurlar, uykuya daha az ihtiyaç duyarlar ve hiperaktiftirler. Tüm gücün kendilerinde olduğu, yenilmez oldukları gibi gerçeklikten kopuk düşüncelere sahiptirler.
Mani dönemi her ne kadar başta kişiye iyi hissettirse de kolaylıkla kontrolden çıkabilir. Bipolar bozukluk yaşayan kişiler mani atakları döneminde tüm birikimlerini kumarda kaybedebilir, uygun olmayan sexüel aktivitelere dahil olabilir, işleriyle ilgili sağlıksız kararlar verebilirler. Bu dönemde daha kolay sinirlenip, huzursuz ve agresif bir görüntü sergileyebilirler. Bazı kişiler bu dönemde gerçekte olmayan sesler duyabilirler.
Mani döneminde karşılaşılan semptomlar:
Alışılmışın dışında yüksek duygu durumu, iyimserlik
Kendilik algısıyla ilgili gerçekçi olmayan üstünlük düşünceleri
Uyku ihtiyacında azalma, buna rağmen günlük enerjinin aşırı artması
Başkalarının anlamakta zorlanacağı kadar hızlı konuşma
Zihinde düşüncelerin uçuşması, bir fikirden diğerine hızla atlama
Odaklanmakta güçlük
Muhakemenin bozulması, içgüdüsellik
Cinsel dürtülerde alışılmışın dışında artış
Madde veya alkol kullanımı
Sonuçları düşünmeden hareket etme
Halüsinasyonlar (Şiddetli olgularda)
Hipomani: Hipomani, mani döneminin daha az şiddetli olan bir formudur. Hipomanik fazdaki kişiler kendilerini normalden daha enerjik, üretken ve aşırı coşkulu hissederler ancak duygu durumlarındaki bu yüksek enerji hali günlük aktivitelerini yerine getirmelerine engel olmaz, gerçeklikle bağları kopmamıştır. Dışarıdan bakıldığında hipomani fazındaki kişiler alışılmadık şekilde keyifli bir ruh hali içindeymiş gibi görünebilir. Ancak hipomani fazı da kişilerin muhakeme yetilerini etkileyerek iş ya da sosyal çevreleriyle olan ilişkilerine zarar verebilecek yanlış kararlar almalarına neden olabilir. Hipomani fazınıgenellikle şiddetli mani dönemi ya da majör depresif epizodlar takip eder.
Mani ve Hipomani arasındaki farklar neler?
Mani döneminde;
Yukarıda belirtilen mani semptomlarından en az üç tanesi en aşağı bir hafta boyunca devam eder
Okul/ İş performansında ciddi düşüş, sosyal ilişkilerde şiddetli bozulmalar yaşanır
Semptomlar kişinin kendisine ya da başkalarına zarar vermesini önlemek için hastaneye yatırılacak kadar şiddetlidir
Psikotik özellikler görülür.
Hipomani döneminde ise;
Yukarıda belirtilen mani semptomlarının en az üç tanesinin en aşağı 4 gün boyunca devam eder
Kişinin davranış özelliklerinde alışılmışın dışında değişim gözlenir
Duygu durumunda ve sosyal fonksiyonlarında dışarıdan fark edilecek kadar değişim olması
Semptomların kişinin okul, iş, ya da sosyal çevresiyle olan bağlarını etkilemeyecek derecede görülüyor olması
Psikotik özellikler görülmemesi şeklinde sıralanabilir.
Bipolar Depresyon Belirtileri:
Geçmişte bipolar bozukluğun depresyon evresi sıklıkla standart depresyon olarak düşünülürdü ancak zaman içinde yapılan araştırmalar özellikle etkili tedavi yöntemleri bakımından arada büyük farklar olabileceğini ortaya koyuyor. Örneğin bipolar depresyon dönemindeki kişilerde antidepresanlar genellikle etkili olmaz. Hatta depresyon tedavisinde kullanılan antidepresanlarınbipolar bozukluklarda kullanımının mani ve hipomani nöbetlerini arttırarak duygu durumunda şiddetli değişimlere yol açabilme riski taşıdığı görülmüştür.
Depresyon ve Bipolar depresyonun benzeyen görünüşlerine rağmen bazı semptomların bipolar depresyonda görülme sıklıkları fazladır. Örneğin bipolar depresyon döneminde ajitasyon, suçluluk, belirli bir nedene bağlı olmayan duygu durum değişiklikleri ve huzursuzluk gibi belirtiler ağırlıktadır. Bipolar depresyon yaşayan kişiler genellikle yavaş konuşma, fazla uyku ve kilo alma gibi değişiklikler gösterebilirler. Bu fazdaki kişiler psikotik depresyona (gerçeklikle bağın koptuğu bir depresyon durumu) daha yatkındırlar ve iş ya da sosyal yaşamlarında fonksiyon göstermekte zorlanabilirler.
Bipolar bozukluk belirtileri neler?
Ümitsiz, üzgün ve hissetme
Huzursuzluk
Zevk alamama
Şiddetli enerji kaybı, durgunluk
Fiziksel ve mental yetilerde ağırlaşma
Karar vermekte ve odaklanmakta güçlük
İştah ve kilo değişiklikleri
Uyku problemleri
Odaklanmakta güçlük, hafıza problemleri
Tedaviye cevap vermeyen fiziksel ağrılar, sindirim sorunları
Suçluluk, değersizlik düşünceleri
Ölüm, intihar düşünceleri
Uyku ihtiyacında azalma, buna rağmen günlük enerjide artış, halüsinasyonlar gibi belirtileri olan bipolar bozukluk rahatsızlığı, anlaşılması oldukça güç bir rahatsızlıktır.
