Cắt cụt chi cấp cứu
Thạc sĩ Vũ Đình Thành
I . Đại cương:
l. Cắt cụt chi cấp cứu thường sảy ra trong hoàn cảnh không thuận lợi. Bệnh nhân trong tình trạng nặng, tính mạng đang bị đe doạ, công tác chuẩn bị khẩn trương nên thiếu chu đáo thường không đủ phương tiện thuốc men, kể cả nhân viên y tế, vì vậy phải hết sức thận trọng trong chỉ định và lựa chọn phương pháp cắt cụt.
2. Mục đích cắt cụt chi cấp cứu nhằm hy sinh chi thể để cứu sống tính mạng.
3. Yêu cầu: Cắt cụt chi cấp cứu phải làm thật nhanh, cắt cụt tối thiểu, tiết kiệm tối đa, mỏm cụt phải để hở hoàn toàn, nếu mỏm cụt phù nề phải xẻ rãnh dọc hai bên. Các mỏm cụt được khâu kỳ đầu muộn hoặc kỳ hai, đôi khi phải chuyển vạt hoặc ghép da để che phủ mỏm cụt, không ít mỏm cụt phải được cắt cụt ở tuyến sau trước khi lắp chi giả.
4. Cắt cụt ở người già có bệnh lý kèm theo : như tim mạch, tâm phế mãn, lao phổi tiến triển, đái tháo đường và có biến chứng... thì tình trạng là quan trọng, vấn đề lắp chi giả là thứ yếu, nên không đề cập tiết kiệm chi thể tối đa mà lựa chọn phương pháp cắt cụt sao cho không phải cắt cụt lại là tốt nhất.
5. Cắt cụt ở trẻ em nên giữ mỏm cụt càng dài càng tốt . Nếu được thì tháo khớp ở xa gốc chi nhất để bảo vệ sự phát triển bình thường của sụn tiếp hợp ở cuối xương. Khi trưởng thành sẽ cắt cụt lại cho phép lựa chọn chiều dài tối ưu.
6. Cắt cụt chi cấp cứu được tiến hành ở cắc cơ sở y tế có điều kiên gây mê hồi sức tốt. Trong quân đội cắt cụt được tiến hành ở tuyến d quân y f và các tuyến sau. khi thiên tai, địch hoạ không chuyển thương được, trạm quân y trung đoàn được phép cắt cụt chi cấp cứu, nếu cấp trên đồng ý mở rộng phạm vi cứu chữa và được tăng cường lực lượng thuốc men.
II. Chỉ định cắt chi cấp cứu:
A – Theo trước đây:
l. Chỉ định tuyệt đối:
Nếu chẩn đoán đúng thì việc chỉ định cắt cụt là không còn đắn đo bao gồm:
l.l. Các mỏm cụt tự nhiên , hoặc chi thể bị dập nát , đứt gần lìa chỉ còn dính vào cơ thể bởi một vạt da, cơ lắt lẻo.
1.2 Garo chi thể trên 3 giờ không nới đoạn chi dưới garo đã có dấu hiệu hoại tử rõ
1.3 Hoại tử sinh hơi thể cơ, xương, khớp .
1.4 Chèn ép khoang đến muộn ( thời kì toàn phát) đoạn chi nề căng, da thâm có nốt phổng hoặc trắng bệch, ấn vào cứng chắc, lạnh, mất mạch ngoại vi, không còn cảm giác, mất vận động chủ động.
l.5. Vết thương xương khớp phức tạp, dập nát phần mền rộng lớn, đứt bó mạch thần kinh.
l.6. Chi thể bị giập nát lớn: Sốc chấn thương nặng, chống sốc không kết quả do đau ,mất máu mất dich qua tổn thương, cắt cụt cấp cứu nhằm loại bỏ nguyên nhân gây sốc.
