[Cảm hứng lịch sử] LIỄM VŨ PHIÊN TÌNH HỰU KỶ HỒI

5. Bách tuế năng kham kỷ biệt ly

Đêm đó, ta nghỉ lại ở gian nhà phía trước nội tẩm cũ của Thượng tướng, trước kia cũng dành cho khách nghỉ chân. Có lẽ vì lạ chỗ hoặc do ngồi xe ngựa đường xa, ta trằn trọc đến tận canh ba mới bắt đầu thiêm thiếp. Giấc ngủ không sâu, lại thêm mộng mị quấy rầy, sáng ngày thấy tinh thần uể oải hẳn. Thân đến tìm ta rất muộn, tầm vào giờ thìn, bảo rằng sợ phiền ta nghỉ ngơi. Ta khoát tay, đã già cả như nhau, ông không ngủ sâu thì ta cũng chẳng hơn được.

Chuyện món đồ hôm qua, sau khi ta xác nhận là hai món Thượng tướng từng ban cho môn khách kể như đã xong. Thân không nhiều lời, có lẽ biết ý ta lảng tránh nên chỉ hỏi ta muốn đi đâu thăm thú không. Ta cười:

– Xương cốt giòn rồi, đi nhiều sợ gãy.

Nhưng sau nghĩ lại, ta lại nói:

– Hay là phiền ông dẫn đường ra vườn mơ. Vườn mơ sau phủ cũng được, không cần đi xa.

Thân giống như ông quản gia năm nào đưa ta đi tham quan phủ Vũ Tiết hầu, vào lần đầu ta về làm khách của Nguyên Hạng – em trai Thượng tướng. Ta dẫn theo Vân đi dọc hành lang, vốn định vào vườn ngắm mơ nở sớm nhưng mới đến đầu vườn đã thấm mệt. Vậy là Thân phải đưa ta vòng lại hàng hiên phía sau nội tẩm của Thượng tướng, tìm ghế nghỉ chân.

Nơi này cách vườn mơ ước chừng hai trượng, khoảng cách không xa, vừa đủ để thấy những chấm trắng xanh li ti điểm xuyết trên rừng nhánh cây mùa đông. Cảnh vật không khác trước kia lắm, nếu có chỉ là có cây cao hơn xưa, có cây mới mọc và nhiều cây cằn cỗi, khô héo rồi.

Ta hỏi Thân dạo chiến trận, vườn mơ không ai chăm bón sao vẫn còn tươi tốt thế kia. Giọng Thân có vẻ e dè. Ông kể, hồi ấy giặc Ngô chiếm đóng Đông Quan, có lẽ từng trưng dụng phủ này. Lúc ấy Thân phải lẩn trốn, không biết việc gì xảy ra. Bẵng mấy năm sau hoà bình khi mưa xối gốc mơ, đất trôi đi để lộ xương trắng hếu, ông mới lờ mờ đoán được việc năm xưa. Lời của Thân dường như khiến Vân nhớ lại cảnh kinh người năm ấy. Giọng thị trầm đi thấy rõ:

– Ở đâu chẳng thế…

Tám năm sau ngày bọn ta trốn về Hoan Châu, giặc Ngô bắt đầu tràn vào Đại Việt. Trước đó mẹ con ta nghe phong thanh, biết được trận ác chiến này khó tránh. Vốn đã sẵn tâm thế đối mặt với chiến trường, thế nhưng mỗi lần có việc đi khỏi làng, người trong làng bao gồm cả ta vẫn hãi hùng lắm. Nếu năm mươi ngày đêm trốn chạy khỏi Thăng Long đến Hoan Châu là ác mộng, thì những năm tháng giặc Ngô đô hộ là ác mộng ban ngày. Con người, dù ác tâm nhường nào, khi thấy loài vật bị xéo giày đến la hét, rên xiết còn rợn người, huống hồ là đồng loại. Mấy mươi năm rồi ta vẫn không hiểu được vì sao chúng lại man rợ đến vậy. Càng nghĩ, mùi thối rữa, cháy khét và tiếng kêu la thảm thiết như càng văng vẳng về đây. Ta rùng mình cố tảng lờ đi, song cảm giác ớn lạnh rét run vẫn không tan được.

Ký ức không vui khiến không khí chùng lặng lại. Cảm giác gai gai còn trên da thịt, gió tháng chạp ùa qua, ta khép vạt áo chặt hơn, thầm nghĩ nên quay vào nhà. Thế nhưng hiếm hoi mới có một bữa nắng, còn được ngồi ở phủ Thượng tướng ngắm hoa mơ, sau này e khó mà thấy được. Ta nán ngồi lại, hỏi Thân chuyện vặt vãnh mấy mươi năm qua. Thân đáp tuần tự, giọng điệu nhẹ nhàng, bớt được mấy phần cung kính xa cách so với người hầu trong cung. Ông kể nhiều, từ việc người ta tìm về phủ Vũ Tiết hầu hỏi thăm hậu duệ nhà Thượng tướng, có ý muốn phò Trần, đến việc ông về quê Thượng tướng ở Hà Lãng năm nào, ra sao. Một bận ông ghé Đốn Sơn, nơi xử tử Thượng tướng năm xưa, lại tình cờ gặp được gia quyến những người bị đồng lõa đến đốt vàng mã. Ông hỏi thăm được tin tức nhiều người, đã gần đủ số môn khách trong phủ Vũ Tiết hầu, duy chỉ Cô Trung là nhiều năm bặt vô âm tín. Nhớ đến bức thư của Thần phi, ta quyết định kể: