Akıl ve Tutku

1

Birinci Kitap

Dashwood ailesi Sussex'e uzun zaman önce yerleşmişti. Büyük mülk sahibiydiler; evleri arazinin ortasındaki Norland Park'taydı ve nesiller boyu burada gayet edepli bir şekilde yaşamış, civardaki insanların saygısmı kazanmışlardı. Mülkün son sahibi çok ileri yaşa kadar gelmiş, hayatının büyük bölümünde kızkardeşini can yoldaşı ve evinin kahyası olarak yanında bulundurmuş bekar bir adamdı. Ama bundan on yıl önce kızkardeşinin ölümü evinde büyük bir değişim yaratmıştı; kızkardeşinin boşluğunu doldurmak için Norland mülkünün yasal varisi olan ve kendisinin de mülkü miras bırakmayı düşündüğü yeğeni Mr Henry Dashwood'un ailesini evine davet ve kabul etmişti. Yeğeniyle karısının ve çocuklarının eşliğinde yaşlı Bey'in son günleri rahat geçti. Hepsine olan bağlılığı arttı. Mr ve Mrs Henry Dashwood'un onun isteklerine gösterdikleri ve pek öyle çıkarcılıktan değil, ama iyi kalplilikten gelen aralıksız ihtimam ona yaşının tadabileceği her konforu sağladı; çocukların neşesi de hayatına ayrı bir keyif kattı.

Mr Henry Dashvvood'un önceki evliliğinden bir oğlu, şimdiki karısından da üç kızı vardı. Aklı başında, saygın bir delikanlı olan oğlu, annesinin reşit olduğunda yarısı ona kalan büyük servetinden makul bir gelire sahipti. Kısa süre sonra gerçekleşen kendi evliliği de aynı şekilde servetine servet kattı. Dolayısıyla Norland mülkünün sahipliği onun açısından kızkardeşleri için olduğu kadar önemli değildi; çünkü babalarının o mülkü miras almasından onlara düşebilecek payın dışında kızların pek bir çeyizi olamayacaktı. Annelerinin hiçbir şeyi yoktu; babalarının ise elinde topu topu yedi bin poundu vardı, ilk karısının serveti de çocuğuna ipotekli olduğu, ona sadece hayat boyu faiz geliri kaldığı için.

Yaşlı bey öldü; vasiyeti okundu ve hemen her vasiyet gibi sevinç kadar hayal kırıklığı da yarattı. Mülkünü yeğeninden başka birine bırakacak kadar adaletsiz ya da nankör davranmış değildi; -fakat mülkü yeğenine öyle şartlarla bırakmıştı ki değerinin yansı yok olup gidiyordu. Mr Dashvvood mirası kendisi ya da oğlu için olduğundan çok karısı ve kızları için istemişti: -fakat miras oğluna ve oğlunun dört yaşındaki oğluna ipotek edilmişti, üstelik ona araziyi kiraya vererek ya da değerli ormanlarını satarak en yakını olan, gelire en muhtaç olan kişilere bakma imkanı bile bırakmadan. Herşey, babası ve annesiyle yaptığı seyrek Norland ziyaretleri sırasında iki üç yaşındaki çocuklarda olağandışı olan cezbedici özellikleriyle, yarım yamalak konuşması, bildiğini okuma arzusu, kurnaz hileleri ve gürültüsü patırtısıyla, amcasının sevgisini hem de yıllardır yeğeninden ve kızlarından gördüğü tüm yakınlığın değerini hafifletecek ölçüde kazanmış bu çocuğun mülkiyetine verilmişti. Bununla beraber, vicdansız olmak da istememiş ve üç kıza duyduğu sevginin işareti olarak onlara kişi başı bin pound bırakmıştı.

Mr Dashwood'un hayal kırıklığı ilk başta şiddetli oldu; ama mizacı neşeli ve iyimserdi; daha uzun yıllar yaşamayı haliyle umabilirdi ve idareli yaşarsa, zaten geniş olan ve neredeyse hemen işletilmeye müsait bir mülkün ürün gelirinden hatırı sayılır bir meblağı kenara koyabilirdi. Ama gelişi epey geciken servet onun topu topu bir yıllık geliri oldu. Amcasından sonra fazla yaşamadı; son miraslar da dahil, dul eşine ve kızlarına sadece on bin pound kalıyordu.

Hayati tehlikesi öğrenilince hemen oğlu çağrıldı; Mr Dashwood hastalığın izin verdiği bütün gücü ve ısrarıyla oğluna üvey annesinin ve kızkardeşlerinin bakımını vasiyet etti.

Mr John Dashwood'da ailenin diğer üyelerindeki güçlü duygular yoktu; ama öyle bir zamanda öyle bir vasiyet konuşmasından etkilendi ve onları rahat ettirmek için elinden geleni yapmaya söz verdi. Bu teminat babasının içine su serpti; sonra Mr John Dashwood sağduyu çerçevesinde onlar için elinden ne gelebileceğini düşünecek zaman buldu.