Eliksir Pisarski

Eliksir literacki VI Gender Studies

Odrobinę zbierałam się do napisania tego... nie nazwę tego artykułem, bo to, czego tu doświadczacie to raczej notatki na mankietach wiedźmiego stroju, a nie pełnoprawny artykuł. Bardziej chcę Was zachęcić do dalszej, samodzielnej eksploracji poruszanych przeze mnie tematów niż robienia całej pracy za Was.

Dlatego dziś nie zrezygnuję z tej koncepcji i raczej postaram się być dla was wstępem do całej przygody z gender studies.

Podstawowa rzecz, jaką powinniśmy sobie wyjaśnić to to, że nie powinniśmy mieszać tego pojęcia z ideologiami, polityką i innymi czynnikami, ponieważ obracamy się tutaj dookoła kultury, a głównie literatury.

Zacznijmy od samego pojęcia gender, które pierwotnie oznaczało „rodzaj gramatyczny" (w języku angielskim), ale z czasem zakres semantyczny słowa zaczął się poszerzać. Dla nas najbardziej istotnym znaczeniem będzie płeć kulturowa, to jest, uproszczając niesamowicie, obraz płci w kulturze.

I teraz zaczyna nam się tworzyć sensowny obraz tego, co to gender studies robi. Mamy już rozebrane na części pierwsze pojęcie gender a studies... No dobrze, jeśli ktoś się nie domyślił, to chodzi o badania. Czyli GENDER + STUDIES = BADANIA NAD OBRAZEM PŁCI W KULTURZE.

Jasne?

No to ja lecę, na razie...

Nie no, oczywiście, że to jeszcze nie koniec. Przecież musze Wam trochę poopowiadać o tym, czym są i skąd się wzięły gender studies.

Zacznijmy od tego, że gender studiues mają szeroki zasięg interdyscyplinarny. Świadomość genderową uzyskały między innymi te dyscypliny:

→ wiedza o literaturze

→ antropologia

→ socjologia

→ psychologia

→ pedagogika

→ filozofia

→ wiedza o teatrze i filmie.

Warto też pamiętać, że nie jest to pojęcie supernowe... No dobrze, w wiekowości wszechświata jest to pojęcie niemowlęce, ale zapewne starsze od niezłej gromadki użytkowników Wattpada.

Gender studies wyrosły miej więcej w latach 70 z women's studies. Women's studies zajmowały się – również w dużym skrócie i uproszczeniu – gromadzeniem, poszerzaniem i uzupełnianiem wiedzy o dziejach i osiągnięciach kobiet w historii i kulturze oraz z rozmaitych nurtów krytyki feministycznej.

Swoją cegiełkę dołożyła też Margaret Mead (1901-1978), która była antropolożką i jest uznawana za prekursorkę badań genderowych w humanistyce. W swojej książce Płeć i charakter w trzech społecznościach pierwotnych nie posługiwała się pojęciem gender, ale zauważyła, że:

1) role obu płci kształtuje kultura;

2) płciowe zróżnicowanie charakteru jest konstruktem społecznym;

3) przypisywaniem kobietom i mężczyznom specyficznych cech charakteru jest praktyką społeczną, która pociąga za sobą wyznaczeniem im konkretnych ról w przestrzeni społecznej i kulturowej.

Swoich pięć groszy wtrącił również amerykański psychoanalityk Robert J. Stoller, który zaprezentował koncepcję gender identity jako indywidualnej świadomości płciowej. W swojej książce Sex ans Gender: On the Development of Masculinity and Femininity zajmował się dużej mierze tożsamością płciową I psychoseksulaną, ale w kontekście kulturowym zauważył, że na pierwotne różnice biologiczne wpływ mają stereotypowe oczekiwania społeczne, a gender poszerza swoje pole znaczeń związanego z płcią o możliwe zachowania, myśli, wyobrażenia, emocje itp., które mogą się odnosić do płci kulturowej, ale nie muszą się kojarzyć z płcią biologiczną.

Ostatnią osobą, którą wspomnimy będzie Anne Oakley, która w swojej książce Sex, Gender and Society z 1972 roku wprowadziła rozróżnienie pomiędzy płcią biologiczną (sex) i płcią społeczno-kulturową (gender).

Tak mniej więcej wygląda geneza gender studies. Przez ostatnich 50 lat jest to kategoria naukowa, którą zajmuje się wiele dziedzin naukowych w tym kochana przez nas literatura.

Opracowane na podstawie Teorie literatury XX w. Podręcznik, części „Gender i queer" Anny Burzyńskiej.

Autor: CattCheshire