O czym pomyślicie, gdy powiem wam – schematyczny bohater? Pewnie u części przed oczami pojawiła się Mary Sue – w końcu jej różne wariacje swego czasu były zmorą Wattpada i jego użytkowników.
Dziś, jednak, nie o tym.
Dziś chcę Wam opowiedzieć o typie bohaterki, który utarł się w literaturze na długo nie tylko przed Wattpadem, ale i internetem czy telewizją. Tematem dzisiejszego artykuły będą turgieniewowskie dziewczęta (ros. тургеневские девушки), czyli charakterystycznym (w pewnych pracach) dla Iwana Turgieniewa przedstawieniem kobiet.
Turgieniewowskie dziewczęta to jeden z najbardziej rozpoznawalnych typów bohatera w rosyjskiej literaturze, a jego przedstawienie rozwija się do dziś. Przez to nie sposób określić uniwersalny opis bohaterki, który odpowiadałby schematowi cały czas (inaczej „dziewczęta" przedstawiano w XIX wieku i inaczej obecnie) [1].
Tworząc swoje bohaterki, Turgieniew nawiązywał do Puszkina i jego Tatiany – głównej bohaterki Eugeniusza Oniegina. Pisarz w swoich utworach rozwinął takie jej cechy jak spokój, pewność siebie, uczciwość, spokój ducha, czy silne poczucie odpowiedzialności. Za niektóre z ich cech uznaje się także silną wolę, hart ducha i niezależność [1], a także dobre wykształcenie [2].
To co podobało mi się w tych bohaterkach to to, że nie dawały sobie, przysłowiowo, w kaszę dmuchać. Częstym motywem w kreowaniu ich postaci było to, że rodzice wtrącali się w ich życie miłosne. Szukali im męża – odpowiedniej partii, zwykle był to nie najgorszy człowiek, ale nie miał tej mocy, aby poruszyć serca bohaterek. Turgieniewowskie dziewczęta zakochiwały się w mężczyznach, którzy potrafili pobudzić je do wielkich czynów – jedna z bohaterek walczy nawet o wolność Bułgarii. Z racji ich wyborów miłosnych (ponieważ prawie nigdy nie zakochiwały się w odpowiedniej partii) musiały wybierać między powołaniem, które odkryły dzięki mężczyźnie, a swoją rodziną i dobrami materialnymi. Kobiety te pokazywały zwykle, że nie potrzebują wygód i są gotowe do samopoświęcenia w imię wyższych celów [2].
Niektórzy badacze tematu podkreślają też kwestię, że potrafiły też dopuszczać się czynów uznawanych za niemoralne, np. romans z żonatym mężczyzną, czy życie z ukochanym bez ślubu [3].
Ważny jest również wygląd „dziewcząt". W powieściach Turgieniewa piękno kojarzyło się nie z wyglądem, ale z potencjałem duchowym, więc pisarz nie przedstawiał swoich bohaterek jako szczególnie pięknych, atrakcyjnych fizycznie. Zamiast tego autor nadaje swoim bohaterkom takie cechy jak życzliwość, naturalność i uczciwość, co wskazuje na przewagę piękna duchowego nad wyglądem [4].
Turgieniew, tworząc swoje bohaterki, odszedł od tradycyjnego obrazu wyglądu. Pisarz nie odnosił się do zasad romantycznej symboliki, np. przedstawiania femme fatale jako ciemnowłosej. Przed Turgieniewem Puszkin odszedł od tego stereotypu, czyniąc sentymentalną Tatianę brunetką (wspomniana bohaterka Oniegina). Zarówno w twórczości Puszkina, jak i w powieściach Turgieniewa kontrast między jasnymi a ciemnymi włosami stracił na znaczeniu, a jego bohaterki zaczęły charakteryzować brak stereotypowej kobiecości. Nie mają błyszczących oczu, rumieńców, czerwonych ust, „lśniących" włosów [5].
„Dziewczę" to w pewnym stopniu wyemancypowana [6] młoda kobieta, nastolatka [7], łamiąca tradycyjną rolę kobiety w społeczeństwie, zainteresowana nowymi ideami. Jednocześnie widzi te idee u mężczyzny związanego z romantyczną linią powieści [6].
Element miłości jest również ważny w opowieściach o „dziewczętach". Ten typ bohaterki często ilustruje temat pierwszej miłości i, jak już wspomniano, stoi pomiędzy wyborem kilku kandydatów do jej serca. Zwykle wybiera kogoś, kogo można uznać za swojego nauczyciela i mentora i który pobudza ją do działania i dodaje otuchy [7]. „Dziewczęta" szukają przywódcy, który wskaże im cel w życiu. Kiedy uświadomią sobie swoje wewnętrzne przebudzenie, potrzebują dalszych wskazówek dotyczących tego, co robić w życiu [2].
Jednak, jak już wspomniano, termin „turgieniewowskie dziewczęta" uległ zmianie i jest obecnie używany do określenia dziewczęcia płaczliwego, staromodnego, słabego, marudnego, sentymentalnego i niezdolnego do życia [8].
To co ciekawe w tych bohaterkach to to, jaki wpływ miały na rzeczywistość – bo nie, nie przeszły one bez echa. Do tej pory są tematami badań czy źródłem inspiracji. Myślę, jednak, że warto to zostawić na inny wątek. A teraz zostawiam Was z tym, jak Turgieniew kreował ich wizerunek.
Utwory Turgieniewa, w których występuje turgieniewowskie dziewczę:
→ Natalia Łasuńska, Rudin
→ Helena Stachowa, W przededniu
→ Marianna Siniecka, Nowizna
→ Liza Kalitina, Szlachetne gniazdo
→ Asia, Asia
Bibliografia:
[1] Гимранова, Юля. Трансформация образа «тургеневской девушки» в современной русской прозе. Web. 07.05.2020. https://cyberleninka.ru/article/n/transformatsiya-obraza-turgenevskoy-devushki-v-sovremennoy-russkoy-proze
[2] Ван, Лие. Ба Цзинь и Тургенев: идейный отклик и художественные параллели. Web. 07.05.2020. https://cyberleninka.ru/article/n/ba-tszin-i-turgenev-ideynyy-otklik-i-hudozhestvennye-paralleli
[3] Маркович, Владимир. Человек в романах И. С. Тургенева. Лениниград, Издательство Ленинградского университета, 1975.
[4] 14. Каурова, Елена. Статика женского портрета: повести Тургенева 1844–1854 гг. Web. 07.05.2020. https://cyberleninka.ru/article/n/statika-zhenskogo-portreta-povesti-turgeneva-1844-1854-gg
[5] 19. Толстая, Елена. Тургеневская девушка: слои портрета. Web. 07.05.2020. http://docplayer.ru/26882221-Turgenevskaya-devushka-sloi-portreta-1.html
[6] Васильев, Владимир. „К типологии образов «тургеневской девушки» и «тургеневского героя»". Вестник НГУ, серия: история, филология, 2011, том 10, № 2: филология, с. 139-145. Web. 07.05.2020. https://lib.nsu.ru/xmlui/bitstream/handle/nsu/4736/19.pdf?sequence=1&isAllowed=y
[7] Vasilyev, Vladimir. On The Semantics of the "Turgenev's Girl" Psychotype. Web. 13.10.2019. http://elib.sfu-kras.ru/bitstream/handle/2311/10359/02_Vasilyev.pdf;jsessionid=75CA5DD68AD9DE7EA28765100A5E4A6A?sequence=1
[8] Акимова, Э. Лингвокультурный типаж «тургеневская девушка» в романе И.С. Тургенева «Рудин». Web. 07.05.2020. http://elar.urfu.ru/bitstream/10995/74075/1/978-9939-69-075-9_2013.pdf
Autor: CattCheshire
CZYTASZ
Eliksir Pisarski
RandomMiesięcznik Eliksir Pisarski to pokaźna dawka informacji i ciekawostek ze świata książki i platformy Wattpad! Eliksir Pisarski oferuje całą masę rozrywek w postaci poradników, wywiadów i papierowych książek, które powinny znaleźć się na półce każde...
