Mga Payo Niya

1: Midyum at Haba

Midyum
— ito ang lengguwaheng gina(ga)mit sa isang sulatin.

Sa simula pa lamang, masisiguro na ang ginamit na midyum dito ay Filipino. At dito ako komportable. Kaya ikaw, kung magsusulat ka ng sanaysay, kuwento, o tula, piliin mo ang lengguwahe kung saan ka komportable. Iyon bang hindi ka maguguluhan na parang batang nagsasagot ng takdang-aralin. Bakit? Dahil tulad ng bata, maaaring hindi mo naiintindihan ang mga salitang gusto mong isagot at isulat. Kumbaga, maghahanap o magsasaliksik ka pa sa internet kung ano ba ang kahulugan ng mga iyon. O hindi kaya naman, kukuha ka ng diksyunaryo at thesaurus.

Ako, sa totoo lang, ay naiilang doon sa mga manunulat na nagsusulat kaagad sa wikang Ingles. Kapag binabasa ko iyong sinulat nila, napangingiwi ako. Pansin ko na agad na mayroong mali. Hindi ko alam kung nakikisabay lang ba sila sa mga nabasa nilang akda o ganoon talaga ang gusto nilang gamitin. Wala namang masamang magsulat sa ibang lengguwahe. Ang aking ipinupunto rito, matutunan munang linangin ang kaalaman sa kinagisnang wika (Mother Tongue) bago sumubok ng ibang wika.

Ito lang naman ay gagana, kung ang isa sa layunin mo kaya ka nagsulat ay maiangat at maipakilala sa mundo ang literatura ng Pilipinas, gaya ko.

Pero babalik tayo sa una kong sinabi, kung saan ka komportable, doon ka.

Pakatatandaan na kapag tinanong kung ano ang midyum o lengguwaheng ginamit sa iyong nobela, kuwento, o prosa, ang dapat mong isagot ay "Filipino" at hindi Tagalog. Filipino ang pinakawika na ginagamit sa ating bansa, at isa ang Tagalog sa mga lengguwahe nito. Huwag malilito.

Haba
— ilan ang bilang ng mga salita?
— gaano karami ang mga pahina?
— ilan ang pangungusap sa isang talata?

Walang batayan kung gaano ba kahaba ang isang akda, ang kabanata nito, at ang ilan pang mga sulatin na mayroong relasyon dito. Nakadepende ito sa nagsusulat.

Kung gusto mo na limang libo ang bilang ng mga salita, inaabot ng labing-limang pahina, sige lang. Hindi ka pipigilan nino man. Huwag kang magtanong sa iba at gayahin sila. Dahil kung tutuusin, pupuwedeng isang libo, dalawang libo, limang daan, o kung gaano karami man iyan na mga salita ang isulat mo.

At pupuwede rin na wala ka masyadong ilagay sa isang kabanata ng kuwento.

Halimbawa nito ay ang nobela ni Rainbow Rowell na pinamagatang "Eleanor & Park." Inulit-ulit ko pa ang paglipat ng pahina sa libro dahil natanong ko sa aking isip, "Kung ito na ba 'yon?" At oo, hanggang ganoon lang. Isa o dalawang pangungusap ang tanging mababasa sa kabanata ng libro.

Sa kabuuan, walang basehan kung ano ba ang standard pagdating sa midyum at haba ng iyong akda. Siguraduhin lamang na ikaw ay komportable, hindi nagsama ng walang saysay na impormasyon, at gamay mo ang iyong gagamitin.

• • •

Ikaw, ano ang midyum mo sa pagsusulat? At gaano ka karami magsulat?

• • •

Hiling ko na ibahagi mo sa iba ang aral na ito. Maraming salamat.

— A.V. Blurete