Arkadaşlar sizden ricam etiket yapın çok kitaplara yapıyorsunuz lütfen öncelikle dini kitaplara yapın hayra vesile olun inşaAllah.
Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) buyurdular ki: “Her bir dinin kendine has bir ahlakı vardır, İslam’ın ahlakı hayadır.” Buyurmuştur. İbnu Mace, Zühd 17, (4181, 4182)
Hayânın lügat olarak hayat kelimesinden geldiğini belirten Zürkânî: “Kalb, Allah’a imanla hayat bulup canlanırsa, onda hayâ da artar”
Yani iman ile haya derecemizde artar, iman zayıflarsa edep ve hayamızda zayıflar. Haya ve edep hazreti Adem aleyhisselam ve Havva annemizin Cennette şeytanın aldatmacası ile yasak meyveyi yedikleri için kendilerine avret yerlerinin görülmesi ile başlamış ve yaptıklarından utanıp pişman olmuşlardır, bu olay sebebiyle ALLAH ikisini de yer yüzüne göndermiş ve belirli bir vakte kadar burada yaşayacaksınız demiştir. ALLAH Hazreti Âdem babamız ve annemizi tövbeleri dolayısıyla affetmiştir. Günümüze kadar, tüm ilahi kitaplar hayâ ve edepten bahsetmişlerdir. Tüm peygamberler hayâ ve edep sahibi kişilerdi, Kuran’ı Kerim’de de haya ve edebe her Cuma hutbede okunan Nahl Sûresi 90. Ayette Allah bizlere ‘’Şüphesiz Allah, adaleti, iyilik yapmayı, yakınlara yardım etmeyi emreder; hayâsızlığı, fenalık ve azgınlığı( fuhşiyatı, sapkınlığı, edepsizliği) da yasaklar. O, düşünüp tutasınız diye size öğüt veriyor.’’ Buyuruyor. Bu ayet açık ve net hayâ ve edebin önemini belirtiyor.
Peygamber efendimiz ise ‘’Hayâ imandandır.’’ Buyuruyor. İmanın gayelerinden birisi de hayâdır. Hayâ ve edep ayrılmaz ikilidir birisi olmayan kişide diğeri de olmaz, hayâsız aynı zamanda edepsizdir de.
Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Allahü teâlâdan hayâ edin! Allah’tan hayâ eden, kötü düşünceden uzak durur, midesine girenleri kontrol eder, ölümü hatırlar.) [Tirmizi]
(Hayâ, baştanbaşa hayırdır.) [Müslim]
(Her dinin bir ahlakı vardır. İslamiyet’in ahlakı da hayâdır.) [İbni Mace]
(Hayâsız olan hep kötülük eder.) [İbni Mace]
(Hayâ ile iman, ikiz kardeştir. Biri giderse diğeri de gider.) [Ebu Nuaym]
(Mümin, ayıplamaz, lanet etmez, çirkin söz söylemez ve hayâsız değildir.) [Tirmizi]
(Hayâsızın dini olmaz ve hayâsız kişi Cennete giremez.) [Deylemi]
(Hayâ insan olsaydı, salih biri, fuhuş insan olsaydı, kötü biri olurdu.) [Taberani]
(Hayâ ile iman bir aradadır. Biri giderse, öteki de durmaz.) [Hakim]
Günümüzde edep ve haya konusu dikkate alınmıyor, erkekler kadınlar sokaklarda hayasızca dolaşıyor, kadınlar mini etekli erkekler şortlu, ve şortları diz üstünde. Erkekler artık kadınlar gibi küpe takıyor, kadına özenti de boy gösterdi. Küçük çocuklar büyük kişilere saygısızca davranıyor yaşlıların elleri öpülüp hayır duası alınmıyor moruk damgası vuruluyor. Ahlaki bir yozlaşma içindeyiz diyebilirim, Hayâmızı edebimizi dinimize göre değil çevreye göre şekillendiriyoruz. Bir kız veya erkek sokakta sakız çiğneyerek yürüyebiliyor. Konuşmalar şehvet odaklı ve İslam Ramazan’da, bayram vakitlerinde veya Cuma günleri aklımıza geliyor..
Vaktiniz olursa bir bahaneyle veya dinlenmek için bir parka gidin. İstanbul’da veya başka yerde olabilir, şöyle biraz oturayım nefes alayım deyin bakalım, parkın içine girin ve etrafı gözetleyerek ilerleyin ne görecekseniz, İşte o gördüğünüz hayâsızlık ve edepsizlikler bir toplumun edep ve hayâsının bittiği ve yıkıldığının adıdır. Öyle bir manzara görürseniz ki yazın mutlaka göreceksiniz, bilin ki o toplumun edebi ahlakı hayâsı ayakaltına alınmıştır. Ve sevgili adı altında onca insanların önünde öpüşen sevişen gençliği görürsünüz, hiç utanmazlar hatta sizin varlığınızı bile umursamazlar, yaptıkları bu çirkinliğe devam ederler. Modern kapalısı da var açığı da televizyonda gördüklerini aşk diye parklara yansıtıyorlar. İnsanın Utancından yerin dibine girmesi gerekmez mi? Bence edep ve hayâyı araştırıp çevremizde mahallemizde, sokağın gerçekleri ile yüzleşmek gerek diye düşünüyorum. Hayâ ve edepsizliğe ibretle bakın bir kere de olsa çünkü ibadetlerin özünü hayâ ve edep oluşturur.
El ele dolaşan şehvetini sokağa döken buna aşk diyen insan bana edep ve hayâdan asla bahsedemez. Sokağın hayâsı ve edebi kalmamış, üniversite gençliği perişan erkek arkadaşım diyor aynı evde kalıyorlar, ateş ile barut arkadaş olsa ne kadar yan yana durabilirler ki, neymiş efendim çağdaşlıkmış bunun adı, hayâsızlık edepsizlik çağdaşlıksa çıplaklık çağdaşlıksa bizim ahırdaki Karakaçan(Eşek) ne oluyor? İnanın hayvanlar insandan daha hayâlı ve edepli bazı durumlarda, Enam suresi 70. Ayeti hiç aklımdan çıkaramıyorum, mealine bakarsanız ne demek istediğimi anlayacaksınız.
Edepsizlik ve hayâsızlık günümüzün baş problemlerinden birisidir el ele verip ‘’Mü’minler ancak kardeştir’’ ilkesi etrafında toplanıp bunu insanlığa anlatmamız gerekmektedir. Genel olarak bakarsak Kuran hayâ ve edepten, iyi olmak ve dürüstlükten bahseder bizlere. İmanın baş prensibi edep ve hayâlı olmaktır. İnsanoğlu ilk olarak Allah’tan Utanmalıdır. Allah’tan utanmayan insanlıktan utansa neye yarar. Edebin başlıca problemlerinden birisi İslami eğitimin aile içinde verilmemesidir. Aileler ev içinde çocuğa utanma duygusunu aşılamalıdır. Edep ve hayâya önem veren bireyler daima kazanmıştır. Asrısaadette Hayâ ve edebin en önemli Sahabesi Hazreti Osman’dır. Allah’ın melekleri bile ondan utandığını hatta şeytanın bile ondan utandığını kaynaklarda yazmaktadır. İnsan demek ki kendisi edepli ve hayâlı olunca Melekler bile ondan utanıyor.
En çok şuna değinmek istiyorum aile bağlarımız utanma içgüdülerimiz televizyon ile bozuldu. Evde muhabbet ve sohbet ortamı yok babalarımız evi otel gibi kullanıyor. Yatıyor ve sabah işe gidiyor. Sohbet yok muhabbet yok dünya sevdasına dalmışız.
Namaz kılıyor musun? Oğlum kızım diyen yok. Aile içi iletişimi bozan okuma alışkanlığımızı ve hayâ duygumuzu elimizden alan televizyon ve internettir. Bir diziye ayırdığımız vakti haftada bir saatliğine de olsa İslam’a ayırmıyoruz. Soruyorum sizlere haftada bir saatte olsa okumaya vakit ayırıyor muyuz? Edepten hayâdan bahsediyor muyuz?
Mesela ailemize, peygamber efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem’in hayâsından ahlakından bahsediyor muyuz? Bir dizi kadar bahsetmiyoruzdur. Oku adam ol derslerine çalış deriz her şeyi ders kitaplarına bağlarız çocuğun tüm hayatını sanki ders kitapları oluşturuyor.
AİLE İÇİ İLETİŞİME EDEP VE HAYÂYA ÖZEN GÖSTERELİM, YOKSA VAR OLAN BAZI HAYÂLARIMIZI DA KAYBEDERİZ.
ALLAH Bizleri hayâlı edepli kullarından eylesin.
Mustafa Kuş
