Beyond Time

Chapter 12

NANG MAKARINIG ng malakas na kalabog ay agad na naging alerto si Concepcion. Sumasal ang kanyang dibdib sa labis na kaba. Agad niyang itinaas ang dalang lampara para makita kung saan nagmula ang tunog. Kung iyon ay isang kasapi ay bakit wala siyang nakitang lampara? Kung iyon ay isang traidor na espiya, kailangang tapusin bago pa makapagsumbong sa kalaban.

May narinig siyang kaluskos sa kanyang kanan. Mabilis ang paghakbang niya patungo roon, nakalabas ang itak. Sa ganoong sitwasyon ay mas maiging gamitin ang itak dahil ang kanyang riple ay hindi mainam gamitin sa dilim. Riple lang ang tanging alam niyang gamitin. Asinado siya roon.

Maingat siyang nagpatuloy sa paglapit at bahagyang nabigla nang makita ang isang kambing. Hindi iyon sa kanya, malamang na kasama ng mga kambing ni Ginoong Castro. Pinabayaan na lang niya iyon dahil hindi rin niya mahuhuli sa ganoong dilim, bukod sa wala siyang dalang tali.

Nagpatuloy siya sa paglalakad. Ang kanyang kabayo ay hanggang sa makatawid-sapa lang dahil iniingatan niya ang paglikha ng ingay patungo sa mga kasapi. Malapit na mula roon ang kamalig.

Mayroong agam-agam sa dibdib ni Concepcion. Noong nakaraang pulong ay naghahanap sila ng paraan para dumami ang kanilang hanay pero mahirap iyong gawin. Ang pinuno din nila ay mayroong ugnayan sa ibang mas malalaking hanay na mula sa ibang lugar. Ang agam-agam ni Concepcion ay nagmumula sa kakulangan ng kanilang pangkat ng kakayahang lumaban sa Kastila dahil wala silang armas.

Pero siguro sa ngayon, ang mas kailangang pagtuunan ng pansin ay si Esteban. Dumaan ang lalaki sa bahay at sinabing huwag na siyang tumuloy sa pulong at magpahinga na lang. Sa mga darating na araw ay kailangan din daw niyang magpahinga sa bahay hanggang hindi siya bumubuti. Natuwa na sana siya sa lalaki pero sinabi nito, "Siguro kailangan nating magpakasal, Concepcion. Kung wala kang patnugot ay anong mangyayari sa iyo kapag nalaman ng iba na mayroon kang problema sa pag-iisip? Marahil dalhin ka na lang sa kung saang asilo. Paano ang samahan? Paano ang lupain? Masyadong madaming manggagawa ang mawawalan ng trabaho kapag nakuha ito ni Damian kapag ginamit niya ang kahinaan mong iyan. Maanong sabihin niya sa praile ang sitwasyon mo at alam mo na kung ano ang mangyayari."

Talagang uminit ang ulo ni Concepcion kay Esteban. Noon lang siya nakadama ng matinding inis sa lihim na kasintahan. Ano ang karapatan nitong husgahan siya base lang sa isang pagkakataong nakita nitong natulala siya at may kausap? Hindi ba ito nagsasalita mag-isa kapag mayroong ideyang pumasok sa isipan? Higit sa lahat, bakit sa pananalita nito ay para bang wala man lang itong totoong malasakit sa kanya at naiisip lang ang kalagayan ng iba? Naiintindihan niya naman ang dedikasyon nito sa samahan pero parang hindi naman tama na unahin nito ang grupo sa panahong iniisip ng lalaki na nawawala na siya sa katinuan. Imbes na siya ang unahin, ang naisip agad nito ay ang samahan.

Natanawan na niya ang lumang kamalig. Mula sa kinaroroonan niya ay hindi makikita ang liwanag sa loob niyon dahil tiniyak ng samahan na matatakpan ang lahat ng butas ng kamalig, walang malulusutang liwanag na kahit na ano. Sabihin pang walang naliligaw sa gawing iyon, iba pa rin ang nag-iingat. Hindi lamang ang mga Kastila ang kanilang kalaban, kundi maging ang mga traidor na Pilipino.

Muli siyang nakarinig ng kaluskos. Muli ay inilabas niya ang itak mula sa lalagyan niyon. Hindi siya nagsalita, bagkus ay ginamit ang mga matang sanay na sa dilim. Wala siyang matanawan pero talo siya dahil sa hawak na lampara. Dahil sa liwanag ng lamparang dala niya ay mas nakikita siya ng ibang mga mata—kung mayroon man. Pinatay niya ang sindi ng lampara, ipinatong iyon sa lupa, ilang sandaling sinanay pang lalo ang mga mata sa dilim, saka pinagala ang paningin.

Agad siyang humakbang patungo sa nakikitang anino ilang dipa mula sa kanyang kinaroroonan. Gumalaw iyon. Agad siyang tumakbo at akmang tatagain iyon nang pumihit ang pigura. Impit siyang napatili nang makitang nakatihaya sa harap niya ang lalaking nakikita lang sa panaginip. Hindi siya puwedeng magkamali, ito ang lalaki sa kanyang panaginip. Hindi pa rin niya makita ang mukha nito, pero parang dahil lang iyon sa dilim ng paligid.